Виола Ермакова
Собрано всего пять историй, далеко не со всеми случилось поговорить. Но если кому-то интересна история человека, до которого не дошла я, никто не мешает пойти и спросить.
Хочется надеяться, что эти тексты будут не только забавными. Кому-то, возможно, они помогут лучше понимать университетский курс, кому-то — выбрать себе учителя, а кому-то.. почему бы и нет?) стать тем, кого назовут интеллектуалом.
История 3-я. Традиционно несколько вступительных слов.
Павел Барковский поразил моё воображение на первом Конгрессе исследователей Беларуси. День на второй-третий случился на нашей секции удивительный доклад. Вкратце суть сводилась к следующему. Как решить все проблемы современного беларусского государства? — вопрошал докладчик. Очень просто, — отвечал он тут же. -— Мы все должны жить по Библии. Смотрите, не укради — и у нас нет коррупции. Не лжесвидетельствуй — и наши суды становятся справедливыми. И так далее.
Слушать было даже весело, но пришло время вопросов. Повисло тягостное молчание. Оно тянулось, и неловкость проступала на лицах аудитории всё отчетливей. Действительно, какой вопрос можно задать к такому докладу? Тишина в аудитории становилась громче, навязчивей. И в этот момент человек с волосами удивительного, совершенно эльфийского оттенка, сотворил чудо. Он поставил вопрос к докладу. Вежливый, вдумчивый, серьезный вопрос.
Я не помню самого вопроса. Но хорошо помню поразившее меня открытие: оказывается, об уме человека стоит судить не по тому, что он может сказать, а по тому, к чему он способен поставить хороший вопрос. И чем проще тезис, к которому вопрос ставится, тем человек умнее.
Кроме этого открытия я запомнила только имя. Вы знаете, какое.
Як я стаў… Паўлам Баркоўскім
Месцы студэнцкіх гадоў
Перад усім мяне можна было знайсці ў Нацыянальнай бібліятэцы. Яна тады змяшчалася побач з намі, на Чырвонаармейскай, адразу за танкам. Там мы звычайна праводзілі свае дні, бо інтэрнэт не быў настолькі распаўсюджаны, тэксты не былі выкладзены анлайн. Даводзілася хадзіць ў бібліятэку і чытаць.
А вось абмяркоўваць тэксты мы збіраліся рэдка. Рабілі гэта звычайна паасобку, а калі ўжо збіраліся кампаніяй, гэта, хутчэй, падрыхтоўцы замінала. Хаця, калі падрыхтоўка ўваходзіла ў пэўную ступень зацятасці, падымаліся самыя высокаабстрактныя пытанні і праблемы па тэмах іспытаў. Але назваць гэта працоўнымі семінарамі было б вялікім перабольшаннем.
Яшчэ мяне можна было знайсці у ЕГУ. Ён у той час вылучаўся праз усялякія філасофскія мерапрыемствы з міжнародным складнікам. Тады ў Мінску можна было сустрэць гасцей з Расіі, Нямеччыны, Францыі і нават Канады. Гэта былі філосафы, якія звычайна працавалі ў фенаменалагічным-герменеўтычным і раздей – сацыяльна-крытычным вымярэнні. На канферэнцыі ці летнія школы студэнты БДУ маглі прыходзіць і атрымліваць альтэрнатыўны досвед навучання філасофіі. Я гэта магу казаць не толькі на ўласным прыкладзе, але і на прыкладзе некалькіх пакаленняў курсаў пасля майго. Мерапрыемствы прыцягвалі думаючых студэнтаў, там можна было сустрэцца з каляжанамі і абмяркоўваць выключна філасофскія праблемы. Тамака ж можна было пачуць думкі людзей, якія не сыходзяць з мясцовай адукацыйнай і інтэлектуальнай прасторы, якія падаюць зусім іншыя прыклады таго, як можна мысліць, як паводзіць сябе інтэлектуалу. На летніх школах ты мог нароўні камунікаваць з тым жа Валерам Падарогам з Масквы, ці з Бэрнгардам Вальдэнфельсам, нямецкім фенаменолагам, задаваць ім пытанні, мець палеміку.
Быў негалосны дазвол: студэнты БДУ маглі прыходзіць у ЕГУ на заняткі падчас навучальнага году. Але мне асабіста было няёмка хадзіць. Да таго ж у мяне не было апантанай ідэі наведваць усе курсы ў БДУ і ЕГУ адначасова. У нашым універсітэце яшчэ спрабавала нешта ладзіцца, але спектр таго, што магло адбывацца ў яго сценах, ўжо тады быў вельмі абмежаваны. Сысці мне не хацелася, бо для мяне навучанне – гэта не месца, не працэс, у якім мяне ўсё мусіць задаволіць. Гэта перадусім саманавучанне, тое, што я магу для сабе знайсці, канечне, пры дапамозе выкладчыкаў. Але добры выкладчык – заўжды рэдкасць, як я разумею, рэдкасць у любой ўстанове. У БДУ былі добрыя выкладчыкі. Некаторыя з іх давалі натхненне і магчымасць пракачваць сабе далей у філасофскіх скілах, і гэтага было дастаткова. А дадатковая магчымасць наведваць мерапрыемствы ЕГУ больш чым задавальняла ўсе амбіцыі.
Мова
У пэўны момант я паспрабаваў свядома перабудаваць сябе. Быўшы з цалкам расейскамоўнай сям’і, я вырашыў перайсці на зносіны з іншымі выключна на беларускай мове. Гэта было паступовае прарастанне тых зерняў, якія былі закінутыя за часамі навучання ў ліцэі, жаданне ўсё ж такі ідэнтыфікаваць сябе з мясцовай культурай і мовай, непакой, што мова і культура занядбаюцца, бо ўсё да таго ішло. А рухавіком быў артыкул Ніла Гілевіча ў адным з нумароў «Народнай волі». Ён знайшоў тыя яскравыя словы і вобразы, якія дарэшты мяне пераканалі, што час наспеў, трэба пачынаць размаўляць. І пры тым, што на першым курсе я зносіўся з каляжанамі па руску, я змог знайсці ў сабе моц, дастатковую, каб і з імі, і з выкладчыкамі пачаць размаўляць па беларуску. Так ўжо і адбывалася да канца навучання.
Ставіліся да гэтага па-рознаму. Сярод каляжанаў былі тыя, хто глядзеў на мяне як на дзівака, які здурнеў, былі тыя, хто трохі сымпатызаваў, і тыя, хто ставіўся зусім нейтральна. Тое самае і з выкладчыкамі: хтосьці адносіўся нейтральна альбо з прыхільнасцю, а хтосьці прасіў пераходзіць з ім на рускую мову, бо ён не вельмі добра валодае беларускай.
Для мяне ж гэта была экзістэнцыйная драма, своеасаблівая параза ў камунікатыўнай прасторы. Беларуская мова прымусова выштурхвала за межы звычайнай камунікацыі. Гэта была заўсёды праблема – зносіцца з прадавачкамі ў краме, з цырульнікамі ў цырульні, якія цябе не разумеюць. Некаторая напружанасць і лёгкая прахалодца ў зносінах з каляжанамі, бо яны ўсё ж такі адносяцца да цябе не ў паўсядзённым, не ў натуральным стане свядомасці, як бы сказаў Гусэрль. І адпаведна ты адчуваеш сябе з аднаго боку уключаным ў некаторыя камунікатыўныя працэсы (у некаторыя нават больш інтэнсіўна, чым раней), але збольшага вакол утвараецца экзістэнцыйная пустэча. Ты адчуваеш, што насамрэч адзін, сам на сам са светам. Што толькі невялічкая групка такіх як ты спрабуе ў гэтым рэчышчы нешта рабіць, а астатні свет рушыць у зусім іншым кірунку.
Зразумела, ты ведаеш, што ёсць студэнты, якія навучаюцца па-беларуску. Тыя ж гісторыкі ці філолагі – для іх гэта лічыцца прыймальным. У нашым грамадстве ўвогуле ёсць стэрэатып, што, калі ты размаўляеш па-беларуску, то ты выкладчык беларускай мовы альбо гісторыі. Адпаведна ў цябе ёсць грамадская легітымацыя, ты можаш размаўляць і не саромецца свайго выбару. Але збольшага назіраецца досыць неталерантнае, нават ксенафобскае стаўленне да тых, хто спрабуе камунікаваць інакш, чым ты звыкся.
Герменеўтыка
Тое, што пераважная сфера цікавасці кіраўніцтва ЕГУ (як вядома, акадэмік Міхайлаў абараняўся менавіта па філасофскай герменеўтыцы) супала з філасофскім раздзелам, які цікавіў мяне асабіста, – гэта шчаслівы выпадак. Я займаўся герменэўтыкай з першага курсу.
Фармальна патрэба ў ёй ў мяне паўстала яшчэ ў ліцэі, калі я факультатыўна займаўся крытычна-літаратуразнаўчай дзейнасцю. Прынамсі, рабіў творчую працу пра Максіма Багдановіча. Пасля, творча яе пераасэнсаваўшы, я падаў тэкст на конкурс маладых гуманітарыяў, які ладзіў фонд Сораса. І паўстала неабходнасць у метадалогіі працы, пытанне, на чым грунтавацца. З падачы маці да мяне прыйшла герменэўтыка як магчымы метадалагічны пункт гледжання. Мяне гэта тады зацікавіла, але, прызнаюся шчыра, на пачатку, калі я яшчэ быў ліцэістам, герменэўтыка для мяне была вельмі цьмяная і складаная галіна, з якой я бачыў толькі самую вяршыню айсбергу. Пасля, калі я ўжо глядзеў, абвяртаючыся назад, я нават не мог зразумець, чаму яна мне падавалася такой складанай. Тут жа ўсё настолькі проста, настолькі празрыста для разумення у параўнанні з іншымі сістэмамі філасофскіх паняццяў. Але на першым курсе гэта было страшэнна цікава і незразумела, вабіла, як выклік. З іншага боку, гэта была магчымасць не заставацца на баку банальнасцяў, каментуючы літаратурны твор. Гэта была магчымасць трохі пракрочыць наперад і атрымаць больш важкую аснову для разважанняў.
Мяне зацікавіў спосаб мыслення, арыгінальны падыход да прасторы чалавечага дзеяння, культуры. І я пачаў працаваць. Спачатку трохі сінкрэтычна, спалучаючы структуралістаў і герменэўтаў. Яны падавалася чымсьці агульным. І было вельмі дзіўна, калі праз колькі год мяне пачалі запытваць: але ж структуралісты гэта асобна, а герменэўтыка гэта асобна, розныя раздзелы. Ізноў быў выклік, трэба было паказаць, што не, гэта не рознае, гэта пра адно і тое ж рознымі словамі. І некоторы час я насіўся з тым, каб гэта паказаць. У пэўны момант я палічыў, што зрабіў усё неабходнае, каб пераканаць у гэтым самога сабе і тых, хто захоча пачытаць мой тэкст. Праца была скончана. Я зрабіў нават больш, чым звычайны студэнт, – надрукаваў артыкул ў публічнай прасторы, у часопісе «Фрагмэнты».
Месцы: працяг
Сябра па ліцэю, Міхась Баярын, зацягнуў мяне у Эўрафорум, інтэлектуальную тусоўку пры часопісе «Фрагменты». Міхась меў стасункі з Ігарам Бабковым, заснавальнікам часопіса, і менш шчыльныя з Валерам Булгакавым і Андрэям Дынько, якія таксама спрычыніліся да нараджэння гэтага праекту. Эўрафорум развіваўся досыць бурна да 96-га году і супаў з тым этапам майго жыцця, калі я спрабаваў існаваць цалкам у беларускамоўным асяроддзі. Але прывяла мяне туды хутчэй не беларускасць, а альтэрнатыўны інтэлектуальны складнік. Там была магчымасць сабе праяўляць: можна было дыскутаваць, дзяліцца ідэямі, праектамі.
Прынамсі, маё знаёмства з людзьмі, якія тады клубіліся каля Эўрафоруму, пачалося з дыскусіі наконт смерці аўтара. Яна тады яшчэ лічылася вельмі актуальнай, толькі прыйшла да нас з Захаду. Суб’ект нібыта толькі памёр, а мы абмяркоўвалі ягоныя хаўтуры. І вось тады я ўпершыню прыйшоў, натхніўся і нават напісаў невялічкі эсэй, які і выйшаў у наступным нумары часопісу Фрагмэнты.
Плён быў відавочны, іншая справа, што збіраліся не так часта. Той жа Міхась тады быў напоўнены шэрагам ідэй, і ў тым ліку ідэяй стварэння беларускамоўнага інтэлектуальнага клубу. Нават нас, былых свах каляжанаў, ён палічыў вартымі запрашэння., спрабаваў некалькі разоў сабраць на паседжанне клубу, які ён, на кітайскі манер, назваў Вецер і плыня, ці Ветраплыня, Фэнь-люй. Зрэшты амаль нічога з таго, пра што ён марыў, у нас не атрымалася. Але неабходнасць самавыказвання беларускамоўнага інтэлектуала тады відавочна існавала.
Адначасова, як мне падаецца, тады быў прасцяг для самавыражэння чалавека з філасофскай адукацыяй. Сёння яго меней. Зараз я гляджу на сваіх студэнтаў і разумею, што для іх фармальна створана нашмат менш магчымасцяў. Пры тым, што сёння узмацніўся складнік агульнагарадскіх публічных мерапрыемстваў, менавіта філасафічных не так і шмат. І вось калі гады чатыры таму я спрычыніўся да арганізацыі Беларускай філасофскай прасторы, адным з галоўных пытанняў было адсутнасць прасторы для самарэалізацыі філасофскага суб’екта. Бо Эўрафорум ужо трохі здуўся, а ЕГУ трохі папрасілі з краіны. Але ў прамежкавы час паміж Эўрафорумам і Філасофскай прасторай у мяне крыху пераразмеркаваліся прыярытэты.
Тутэйшы і нетутэйшы кантэкст
Пасля заканчэння універсітэту, я паступіў у аспірантуру БДУ і увайшоў у трошкі іншы кантэкст. Стаў больш раз’язджаць па канферэнцыях украінскіх, расійскіх. Займеў больш вясёлае жыццё вольнага аспіранта, нядбайніка, які можа не вельмі клапаціцца пра заўтрашні дзень. Я тады трохі выпаў з мясцовага кантэксту, а пасля наогул на год з’ехаў у Нямеччыну на стажыроўку ў Фрайбургскі універсітэт. Там стажыраваўся у прафесара, тады загадчыка інстытуту філасофіі Гюнтэра Фігаля, які быў непасрэдным вучням Гадамера, што стварала для мяне пераемнасць з ключавой для герменеўтыкі постаццю.
Не магу сказаць, што у нас з ім удалася шчыльная асабістая камунікацыя, але уплыў на мяне ён зрабіў. Было цікава паглядзець на зусім іншую, еўрапейскую манеру і выкладання, і філасафавання, і паводзінаў. Ён аказаўся чалавекам адкрытым і дэмакратычным. Ён даваў цікавыя парады, якія я не заўжды асэнсоўваў адразу (пасля яны мне падаваліся больш істотнымі). Ён быў узорным прыкладам еўрапейскага філосафа, уяўляў іншы гатунак інтэлектуала ў параўнанні з мясцовым. Цяжка сказаць адразу, чым яны адрозніваюцца. Можа, у еўрапейцаў больш вольная манера разважання. Калі чалавек разважае так, нібыта за ім стаіць уся традыцыя і яму не трэба апраўдвацца, што ён да гэтай традыцыі належыць. А ў нас увесь час – спроба сказаць, што хаця марксістка-ленінская бездань нас адсякла трохі ад сусветнай традыцыі, мы ўсё адно з вамі. Вось гэтае адчуванне даганяючага цягнік вылучае хіба беларускіх філосафаў ці інтэлектуалаў. Цяпер сам я ўжо, відаць, так не выглядаю, таму што паварыўшыся ў еўрапейскім кантэксце і пераасэнсаваўшы досвед, зараз хутчэй адчуваю сябе чалавекам з традыцыяй. Але іншая справа, што я пачынаю успрымаць сябе як чалавека мясцовай традыцыі. Наша інтэлектуальная традыцыя ўсё ж такі іншая, чым нямецкая, французская і гэтак далей. Мы ўжо можам не адчуваць сябе малодшымі братамі, і ў той жа час адчуваць сваю іншасць у дачыненні да гэтых інтэлектуальных асяродкаў. У іх там свае куміры, свае праблемы, свой погляд на жыццё. І гэта нас адрознівае, прымушае ставіцца адзін да аднаго хаця і з павагай, хаця і на роўных, але ўсё ж такі як да іншага.
Цяпер прыгадваю, што ўсё ж такі ў гады аспірантуры было і трохі мясцовага інтэлектуальнага кантэксту. У 2000-2001 Уладзімір Фурс ладзіў свой семінар для выбраных студэнтаў-аспірантаў. Фактычна, на ім спрабавалі стварыць суполку, якая б дзялілася паміж сабой вынікамі уласных роздумаў і разважанняў па актуальных тэмах, а апрача таго ўвесь час займалася б крытычным абмеркаваннем усяго гэтага плёну. У нас адбыўся цэлы сезон. Там я тады сустрэў упершыню і Мацкевіча. Ён прыходзіў на адно з паседжанняў і пазіцыянаваў сябе як прадстаўніка бізнес-структур. Казаў, што яму вельмі патрэбны людзі, якія б маглі думаць, і ён гатовы наняць іх на працу. Сёння гэта выглядае трохі камічна.
Семінар ішоў дзесьці год, але паступова пачаў вычэрпвацца. Людзі распавялі адзін аднаму, чым займаюцца зараз, і аказалася, што далей камунікацыя кепска выбудоўваецца. Пасля яшчэ была спроба аб’яднаць усіх агульным інтарэсам: спрабавалі разам чытаць Бурдзьё і праз яго набываць агульную оптыку для бачання сацыяльнай рэальнасці. Бурдзьё быў абраны хутчэй пад тагачасныя цікавасці самога Фурса. Але і гэта спроба не дала плёну. Бурдьё мы прачыталі, але нельга сказаць, што гэта вельмі кансалідавала людзей, паколькі ў кожнага з іх была больш-менш сталая філасофская сімпатыя.
А потым, як я ўжо казаў, я з’ехаў у Нямеччыну, пасля вярнуўся, абараніў дысертацыю, і з 2005 года пачынаецца адлік зусім новага для мяне этапу. Гэта і пачатак уласнай выкладчыцкай дзейнасці ў Тэхналагічным універсітэце, і спроба адшукаць сябе ў тагачаснай інтэлектуальнай прасторы.
Прафесар Вадапьянаў
На маё станаўленне у якасці філосафа-выкладчыка і дзесьці на пазіцыянаванне сябе у афіцыйнай прасторы паўплываў мой першы загадчык кафедры. Цяпер ён акадэмік, а тады быў проста прафесар Вадапьянаў. Мы з ім цёзкі, ён да мяне добра ставіўся і ўвесь час спрабаваў чамусьці навучыць з таго, што разумеў пра мясцовую акадэмічную традыцыю, пра стан філасофіі. Магчыма, ён меў заднюю думку калі-небудзь перадаць мне адміністрацыйныя функцыі, але дагэтуль у нас размова, дзякуй Богу, не даходзіла. Ён вылучаўся самастойнасцю пазіцыі і прафесарскім франдзёрствам, мог пайсці на канфлікт з адміністрацыяй, паслаўшы ў чарговы раз з чарговым прадпісаннем, ці выказўшы фронду у дачыненні да афіцыйна прынятых рашэнняў. Увасабленне акадэмічнай свабоды ў чыстым выглядзе. Тое, што рэдка зараз можна сустрэць у беларускіх вну на ўсіх ступенях, у БДУ, напрыклад. Таму гэта быў зусім іншы досвед. І я яму удзячны за тое, што ён мне паказаў манеру, як раней б сказалі «старой царскай», але тут «старой савецкай» прафесуры, якая адчувае сабе цану, можа не прымаць так ўжо вельмі усур’ёз рэктара ці нават, крый Божа, адміністрацыю прэзідэнта.
Стварэнне пляцовак
У Менску я не мог доўга заставацца без дзейнасці, і спрычыніўся да складання сваёй інтэлектуальнай ініцыятывы. Гэта быў семінар у Тэхналагічным універсітэце. Ён для меня быў рэцэпцый таго, што адбывалася на семінары Уладзіміра Фурса. Моцны бок семінару Фурса – тое, што там людзі прыходзілі і выяўлялі вельмі цікавыя філасофскія інтарэсы і тэмы. А з іншага боку, я бачыў, што гэта беспадстаўнае гаварэнне. Людзі кажуць, але выключна у тэарэтычнай плоскасці, іх цікавіць выключна тэарэтычная праблема, за ёй няма ніякага жыцця. Яна не тычыцца нічога канкрэтнага. Мне падавалася, што гэта прыводзіць да выхалашчэння самой інтэлектуальнай практыкі, да таго, што перабраўшы тыя самыя перлінкі, усе стамляюцца ад сузірання іх бляску, і далейшае рушанне робіцца немагчымым, бо немагчыма знаходзіцца ўвесь час у гэтай гульні.
Спачатку ты адносішся да філасофіі проста як да чагосьці загадкавага, містычнага. Пасля паступова пачынаеш чытаць розных аўтараў, яны накідаюць табе цэлы шэраг пытанняў, ідэй, вобразаў. Ты іх пераасэнсоўваеш, накладаеш на уласныя перажыванні і адчуваеш, што пачынаеш трошкі жыць. А пасля, калі набываеш спрактыванасць у філасафічным разважанні, паўстае праблема. Ты адчуваеш, што прамаўленне дзеля прамаўлення, разважанне дзеля разважання не дае канчатковай радасці і задавальнення. Гэта успрымаецца як баўленне часу, хай сабе інтэлектуальнае, але бясплённае. Як цьмяная здагадка гэта ідэя прыйшла яшчэ на фурсаўскім семінары у 2001 годзе. А як больш-менш інтуітыўна прачутая думка – у 2006.
Вось тады я і пачаў ладзіць семінар у Тэхналагічным універсітэце. Гэта была спроба абмеркавання Беларусі як філасофскай праблемы, таго, якая оптыка можа яе даследаваць. Я перад усім разлічваў на маіх калег з Тэхналагічнага. Яны падабраліся на дзіва моцныя, з добрай адукацыяй. Але нечакана для мяне гэта сталася больш публічна, бо абвестка і маніфест праекту быў апублікаваны на сайце belintellectuals.eu. І гэта, адпаведна, прыцягнула іншых людзей. Перад усім, канечне, таго ж Мацкевіча. На першым паседжанні мы перагукаліся, таму што пытанне было пастаўлена вельмі падобна. Прычым гэта адбылося цалкам выпадкова, бо я дагэтуль не чытаў і не цікавіўся гэтым аўтарам. Для мяне семінар быў, хутчэй, спробай лакалізаваць філасофскае мысленне, пагрузіць ў мясцовае тэматычнае поле, паглядзець, ці можа філасофія нешта сказаць пра сучасную сітуацыю, пра праблемы, якія стаяць перад намі тут і зараз. І гэта перагукнулася с тым, што цікавіла Мацкевіча цягам шэрагу год.
Праект пачаўся з таго, што мы пачалі суадносіцца. Мацкевіч распавёў, што ён думаў раней. Я выступіў з крытыкай таго, што мне падавалася слабымі месцамі яго метадалагічнага падыходу. А пасля праект мусіў перайсці ў фазу, калі мы, абмеркаваўшы з удзельнікамі папярэднія моманты, павінны былі прыйсці да дэканструкцыі міфаў беларускай рэальнасці. То бок да крытычнага абмеркавання забабонаў наконт існуючай сітуацыі, яе чыннікаў і наступстваў.
Я бачыў, што вакол мяне ёсць разумныя людзі, ім ёсць што сказаць, у іх ёсць цікавая оптыка, філасофскае бачанне. Але яны нічога не будуць прамаўляць, таму што ўся іх праблематыка – гэта праблематыка заходніх дыскусій, пытанняў, якія тлумяць галовы інтэлектуалаў Еўропы. А як гэта тычыцца нас тут і цяпер – не зразумела. І мне падалося, што гэтым людзям будзе што сказаць, калі іх трохі прымусова на такую оптыку навярнуць, калі ім прапанаваць магчымасць паўдзельнічаць у праекце, дзе мысленне набывае іншае жыццё, у іншай культурнай прасторы, у іншым культурным кантэксце.
Збольшага гэтая ідэя была падхопленая. Іншая справа, што пасля семінар загруз у спрэчках і высвятленнях адносінаў (часткова і на старым сайце belintellectuals.eu). Прайшло яшчэ паседжанняў восем, і на яго перасталі хадзіць. Адны з прычыны занятасці, другія таму, што не хацелі бачыць тых, каго не хацелі бачыць. І усё заглохла. Магчыма, калі б семінар не перацёк у камунал, ён даў бы нейкі плён у выглядзе інтэлектуальных прадуктаў ці, можа, больш моцнай інтэлектуальнай супольнасці, чым тая, што віртуальна ядналася сайтам belintellectuals.eu.
Мары і мэты
У філасофскім сэнсе мне было б вельмі цікава атрымаць досвед чалавека, у якога ёсць вучні. Досвед таго, што я не бадзяюся вырачана ў тэмах, што мяне цікавяць. Бо герменэўтыкай на Беларусі займаюцца лічаныя адзінкі. Я хацеў бы, каб паўсталі людзі, з якімі я мог бы камунікаваць шчыльна і прадметна. Курсы, што я спрабую чытаць у Лятучым універсітэце – таксама спроба знайсці людзей, якім герменэўтыка цікава не проста як моднае слоўца.
Праз тое, што пачаліся ініцыятывы, спачатку звязаныя з Філасофскай прасторай, пасля з Лятучым універсітэтам, асяроддзе, у якім можна камунікаваць прафесійна на больш шырокія тэмы, у прынцыпе, стварылася. Ёсць, дзе ставіць і вырашаць інтэлектуальныя задачы, адказваць на сучасныя выклікі. Для мяне гэтага больш чым дастаткова.
Філасофская прастора – гэта спроба стварыць больш шчыльную камунікацыю паміж філасофскай супольнасцю, якая дасюль яшчэ супольнасцю сябе не ўяўляе. Мэты, паводле якіх яна утваралася, часткова рэалізаваныя. Але зараз яна крыху буксуе ў якасці праекта, і ёй трэба надаваць другое жыццё. Зараз варта было б пераасэнсаваць фармат яе існавання.
Мэты мае, калі іх фармуляваць сцісла, даволі амбітныя. Я імкнуся, каб у Беларусі паўстала добрая і якасная адукацыя, якасны універсітэт. Дапамагаю ствараць тыя ініцыятывы, якія спрыяюць усталяванню беларускамоўнай сістэмы адукацыі і камунікацыі у інтэлектуальным асяроддзі. Зразумела, што універсітэт – гэта больш, чым адукацыя, але, прынамсі, ёсць і гэты складнік. Універсітэт як сфера мыслення мяне таксама цікавіць. Я стаўлю за мэту, каб у Белаурсі ў рэшце рэшт была створана паўнавартасная інтэлектуальная супольнасць. Не абавязкова філасофская, але хацелася б, канечне, каб філосафы туды ўвайшлі сваёй істотнай часткай. Супольнасць, дзе мысленне было б натуральнай з’явай. Дзе сустрэчы з еўрапейскімі інтэлектуаламі не былі б падзеяй, дзе інтэлектуальныя дыскусіі на старонках часопісаў ці сайтаў таксама былі б нармальнай з’явай. Каб гэта было асяроддзе, якое не трэба штучна і прымусова падштурхоўваць, якое жыве само па сабе і прыносіць плён увесь час.
Чытаць іншыя гісторыі:
Як я стаў інтэлектуалам: Ігар Бабкоў